Kompetencje biznes partnera
Jeżeli controllerzy mają kompleksowo wspierać menedżerów jako partnerzy biznesowi to muszą dysponować ku temu szerokim spektrum interdyscyplinarnych umiejętności. Umiejętności te można podzielić na siedem głównych kompetencji*. Wynikają one z „klasycznego” modelu głównych kompetencji controllerów Albrechta Deyhle’a, ale ich szczegóły ewoluowały
w międzyczasie (rysunek).
- Controllerzy muszą posiadać umiejętności analityczne. Wymaga ich zarówno przekształcanie pomysłów na liczby, jak i zrozumienie kompleksowych planów i projektów, czy też analiza przyczyn występujących odchyleń. Umiejętności analityczne przydatne są szczególnie przy współpracy z menedżerami kierującymi się przeczuciem oraz intuicją.
- Controllerzy muszą opanować pełne spektrum narzędzi do controllingu i zarządzania. Obejmuje to również dostateczne kompetencje z zakresu zarządzania projektami i zmianą oraz zwinnych metod zarządzania. Umiejętności te dotyczą zarówno każdego rozwiązania z osobna, jak i w szczególności tego, jak one ze sobą współdziałają.
- Controllerzy potrzebują dostatecznej wiedzy specjalistycznej w zakresie technologii i analityki. Ta wiedza coraz częściej wykracza poza sprawdzone umiejętności w zakresie pozyskiwania danych, przygotowywania danych, wizualizacji danych, i obejmuje teraz również umiejętności w zakresie opracowywania i interpretowania modeli statystycznych, eksperckiej wiedzy w użyciu narzędzi BI oraz wystarczającej znajomości technologii cyfrowych.
- Controllerzy, którzy chcą być postrzegani przez menedżerów jako równorzędni partnerzy muszą mieć szczegółowe zrozumienie modelu biznesowego firmy oraz leżących u jego podstaw czynników wartości. Ponadto, controllerzy muszą znać rynek i produkty, w przeciwnym razie liczby łatwo tracą znaczenie i sens.
- Controllerzy muszą umieć oceniać menedżerów i rozpoznać właściwy sposób interakcji z nimi. Dotyczy to zarówno ich kompetencji merytorycznych jak i preferencji, a także nastawienia. Oznacza to, że same umiejętności analityczne controllera nie są wystarczające. „Logika i psychologia”, umiejętności twarde i miękkie są tak samo ważne.
- Controllerzy muszą umieć się odpowiednio komunikować. Storytelling jest dzisiaj ważną kompetencją. Kto jako controller nie potrafi przekazać swojego przesłania, ten ponosi porażkę.
- Controllerzy muszą być niezłomni i wytrwali. Pomimo roli partnera biznesowego muszą być odporni na naciski oraz neutralni wobec menedżerów, a w przypadku konfliktu mieć twardy kręgosłup. Ważne, aby nawet w trudnych sytuacjach controllerzy wykazywali się tolerancją dla niejednoznaczności, wytrwałością i nieustępliwością.
W tym miejscu jeszcze raz trzeba podkreślić, że nie każdy indywidualny controller musi wykonywać każdy zestaw zadań. Oznacza to również, że nie muszą opanowywać wszystkich kompetencji. Zamiast tego ważne są rozwój profili kompetencyjnych specyficznych dla konkretnych ról controllerów oraz ścisła współpraca z innymi controllerami i innymi działami/osobami wspierającymi zarządzanie np. ze specjalistami IT, księgowymi, menedżerami ds. zrównoważonego rozwoju i Data Scientists, którzy nie są organizacyjnie przypisani do controllingu. Myślenie konkurencyjne szkodzi wszystkim zaangażowanym. Tylko współpraca czyni controllerów skutecznymi.
Postaw na siebie
Programy certyfikacyjne Akademii Controllingu przygotowują menedżerów obszaru finansów oraz specjalistów ds. controllingu, FP&A, ds. rachunkowości zarządczej i księgowości do największych wyzwań, wyposażając ich w narzędzia i umiejętności niezbędne do pracy na menedżerskich i specjalistycznych stanowiskach w obszarze controllingu oraz finansów.
Wybierz ścieżkę certyfikacyjną >>
Kompetencje polskich controllerów i finansistów
Podczas webinaru ICV Polska oraz Akademii Controllingu Sp. z o.o. ** przeprowadzono badanie ankietowe dotyczące kluczowych kompetencji, które powinni posiadać controllerzy finansowi. Wyniki badania zostały zestawione w kontekście stanowiska Międzynarodowego Stowarzyszenia Controllerów (ICV) oraz International Group of Controlling (IGC), przedstawionego w marcu 2023 roku. Artykuł ten ma na celu przedstawić te wyniki, wskazując na obecne potrzeby rynkowe oraz stopień przygotowania controllerów do wymagań współczesnego biznesu (rysunek).
Umiejętności analityczne („Logika”):
93% respondentów oceniło swoje umiejętności analityczne jako wysokie lub bardzo wysokie. Tylko 3% oceniło je jako średnie lub niskie. Brak ocen wskazujących na brak kompetencji świadczy o silnym przygotowaniu w tej dziedzinie. Umiejętności analityczne są fundamentem pracy controllerów, umożliwiając przekształcanie danych w wartościowe informacje. Ważne jest to, ponieważ controllerzy muszą nie tylko rozumieć liczby, ale również analizować przyczyny odchyleń i przewidywać przyszłe wyniki.
Umiejętności komunikacyjne:
72% respondentów oceniło swoje umiejętności komunikacyjne jako wysokie lub bardzo wysokie. 22% wskazało na poziom średni, a 6% na niski. Brak ocen świadczących o braku kompetencji wskazuje na powszechne zrozumienie znaczenia efektywnej komunikacji. Kompetencje te są kluczowe, ponieważ controllerzy muszą przekazywać skomplikowane dane i analizy w sposób zrozumiały dla menedżerów. Skuteczna komunikacja wspiera współpracę i podejmowanie decyzji w organizacji.
Zrozumienie biznesu:
Ponad połowa respondentów (53%) oceniła swoją znajomość modelu biznesowego jako wysoką, a 31% jako bardzo wysoką. Nikt nie ocenił tej kompetencji jako niską lub brakującą. Jest to kluczowy aspekt, który pozwala controllerom być równorzędnymi partnerami dla menedżerów. Zrozumienie biznesu jest ważne, ponieważ bez tego liczby tracą sens i znaczenie, a controllerzy nie mogą skutecznie wspierać strategii biznesowych. Pozwala to również lepiej zrozumieć rynek i produkty firmy.
Biegłość technologiczna:
Wyniki pokazały, że jest to obszar wymagający poprawy, a 49% respondentów ocenia swoje umiejętności technologiczne jako średnie lub niższe. 38% oceniło je jako wysokie, a tylko 13% jako bardzo wysokie. 6% respondentów stwierdziło brak kompetencji w tej dziedzinie. W erze cyfrowej rozwój w zakresie technologii jest niezbędny dla efektywnego przetwarzania i analizowania danych. Technologiczna biegłość umożliwia controllerom wykorzystanie nowoczesnych narzędzi AI, ML, BI oraz interpretowanie modeli statystycznych.
Kompetencje behawioralne („Psycho-Logika”):
66% respondentów oceniło swoje kompetencje behawioralne jako wysokie lub bardzo wysokie. 22% wskazało na poziom średni, a 13% na niski. Kompetencje te obejmują zdolność do oceny menedżerów i rozpoznawania właściwego sposobu interakcji z nimi.Jjest to ważne, ponieważ controllerzy muszą łączyć umiejętności twarde i miękkie, aby skutecznie wspierać menedżerów. „Logika i psychologia” to kombinacja niezbędna do budowania zaufania i efektywnej współpracy.
Znajomość systemów controllingowych i zarządczych:
47% respondentów oceniło swoją znajomość systemów jako średnią lub niższą, co może świadczyć o potrzebie szkoleń w zakresie najnowszych narzędzi i metod zarządzania. 34% oceniło je jako wysokie, a 19% jako bardzo wysokie. 3% stwierdziło brak kompetencji w tej dziedzinie. Znajomość systemów jest kluczowa, ponieważ pozwala na efektywne zarządzanie i kontrolowanie procesów w organizacji. Umożliwia to również lepszą integrację różnych narzędzi zarządczych.
Niezłomność („twardy kręgosłup”):
81% respondentów uważa, że posiadają wysoką lub bardzo wysoką odporność na naciski. 13% oceniło tę kompetencję jako średnią, a 6% jako niską. Brak ocen wskazujących na brak kompetencji potwierdza, że jest to mocny punkt controllerów. Niezłomność jest ważna, ponieważ controllerzy muszą być odporni na naciski oraz neutralni wobec menedżerów. Wymaga to zachowania obiektywizmu i integralności, szczególnie w sytuacjach konfliktowych.
Podsumowanie
Badanie ankietowe przeprowadzone podczas webinaru ICV Polska oraz Akademii Controllingu wykazało, że finansiści w Polsce posiadają solidne podstawy w kluczowych obszarach kompetencyjnych. Dotyczy to zwłaszcza umiejętności analitycznych oraz komunikacyjnych, co jest kluczowe dla ich partnerskiej roli w organizacjach. Zrozumienie biznesu i kompetencje behawioralne również są wysoko oceniane, co umożliwia efektywną współpracę z menedżerami. Obszary wymagające poprawy to biegłość technologiczna oraz znajomość systemów controllingowych i zarządczych, gdzie wielu respondentów oceniło swoje kompetencje jako średnie lub niższe. Niezłomność controllerów, czyli ich odporność na naciski i neutralność, jest na bardzo wysokim poziomie, co jest istotne dla zachowania obiektywizmu. Ogólnie, wyniki badania podkreślają potrzebę dalszego doskonalenia umiejętności technologicznych oraz systemowych, aby w pełni sprostać wymaganiom współczesnego rynku pracy.
* Fundamenty Controllingu, stanowisko Międzynarodowego Stowarzyszenia Controllerów (ICV) oraz International Group of Controlling (IGC), marzec 2023
**Badanie przeprowadzone podczas webinaru ICV POLSKA „Jakich kompetencji potrzebują controllerzy finansowi?”, 2024-06-25, Akademia Controllingu Sp. z o.o.